Oekraïense jongeren moeten weer kunnen openbloeien

Door 1 april 2016Verdieping
Dasha Kozlov (16 jr) volgt Engelse les in de lokale school in Hranitne, een dorpje nabij Donetsk, in Oost-Oekraïne. Het dorp ligt in de frontlinie.

Dasha Kozlov (16 jr) volgt Engelse les in de lokale school in Hranitne, een dorpje nabij Donetsk, in Oost-Oekraïne. Het dorp ligt in de frontlinie.

De soldaten bij de vijfde militaire controlepost die wij deze ochtend tegenkomen, gebaren dat we door kunnen rijden. Eindelijk komen wij in Hranitne aan. Het dorp ligt ingeklemd tussen de Oekraïense linies aan één kant, en bewapende milities van de de facto-autoriteiten van de ‘Volksrepubliek van Donetsk’ aan de andere, van elkaar gescheiden door een kleine brug. Dit is de frontlinie van het conflict in Oost-Oekraïne en ook de plaats waar de zestienjarige Dasha woont. Ik ben hier met een team van het UNICEF-veldkantoor van Marioepol, Oekraïne, en wij ontmoeten Dasha bij haar huis aan de rand van het dorp. Zij worstelt om de nieuwe realiteit een plaats te geven. “We kunnen toch met elkaar blijven praten om conflicten te vermijden”, zegt ze tegen ons. “Toch blijven de mensen met elkaar vechten en blijven ze elkaar doden. Kinderen kunnen niet begrijpen waarom het gebeurt, met welk doel.”
Dasha mag van geluk spreken dat ze nog leeft. Een paar maanden geleden vloog een granaatscherf door het keukenraam en boorde zich diep in de kast. Nu is het donker in de kamer, omdat er een hoop zandzakken ligt om het glas beschermen. Dat maakt de situatie nog niet veilig. Onlangs ontplofte er een kogel die lag tussen de steenkolen die gebruikt werden om een kop thee te zetten. De kogel vloog dwars door het plafond heen.

Dasha Kozlov geeft haar moeder Vera een afscheidskus voordat ze naar school gaat in het dorp Hranitne.

Dasha Kozlov geeft haar moeder Vera een afscheidskus voordat ze naar school gaat in het dorp Hranitne.

Voorzichtig stappen naar een nieuwe toekomst
De lokale school ligt op vijftien minuten wandelen aan de andere kant van het dorp. Dasha bleef gaan. In de tijd dat er nog heftige gevechten plaatsvonden, wachtte ze samen met haar klasgenoten en leraren, tot deze wat afnamen voordat ze weer op weg ging. Ze zijn vastbesloten de lessen te blijven bijwonen. ‘Tegenwoordig is onderwijs naar mijn mening het belangrijkste. Om over te gaan en verder te kunnen leren. Voor mij is dat nu het hoofddoel, zegt zij.
“Terwijl wij langs beschadigde huizen, en voorbij granaatkraters en dichtgetimmerde ramen lopen, blijven wij dicht bij de asfaltweg en de paden. De dag ervoor raakte een twaalfjarige jongen gewond toen hij in zijn tuin een mijn raakte en die afging.”
De recente luwte in de strijd heeft de weg naar school iets veiliger gemaakt. De sfeer is nog steeds gespannen, maar er is meer beweging, wat ook het gevaar op ongevallen verhoogt. UNICEF maakt gebruik van de iets grotere rust om de de lessen over de risico’s van mijnen uit te breiden naar andere scholen.
In het lokaal van Dasha is het bitterkoud en het zal alleen maar erger worden wanneer de winter zijn intrede doet. De gebroken ramen, het lekkende dak en het ontbreken van stromend water zijn een teken dat de omstandigheden voor lesgeven niet echt optimaal zijn. Van de 280 kinderen die vóór het conflict op school waren ingeschreven, zijn er tegenwoordig nog maar 161 aanwezig. Veel van Dasha’s vrienden zijn gevlucht naar veiligere oorden.

Het conflict komt mee naar huis
Wanneer de late namiddag aanbreekt, is het voor ons team tijd om verder te gaan. De twintig kilometer lange reis naar de stad Marioepol is onvoorspelbaar. De onzekerheid die in het gebied in de lucht hangt, beïnvloedt het dagelijkse leven van Dasha en haar leeftijdsgenoten. Om jongeren te helpen bij het vinden van een nieuw levensritme en het terugvinden van vertrouwen in het leven, is het in de komende tijd belangrijk om psychologische en sociale steun te kunnen geven. Herstel van een normaal leven en wederopbouw van de maatschappij kost jaren. UNICEF Oekraïne probeert de door de oorlog getroffen jongeren op een creatieve wijze te bereiken, bijvoorbeeld door de inzet van mobiele psychosociale teams, die ook de meer geïsoleerde dorpen en steden kunnen bereiken.
De bijna 800 kilometer lange reis van Marioepol terug naar Kiev duurt dertien uur. Hoewel het conflict in het oosten ver weg ligt, zijn de gevolgen merkbaar in het hele land. De pleinen en geplaveide straten van de hoofdstad zijn bezaaid met gedenktekens voor gevallen soldaten. Op Andriyivskyy Uzviz, een beroemde toeristische straat, leert een ‘vrijwilligersbataljon’ kinderen hoe geweren te laden, onwerkelijk naast een kraam waar zelfgemaakte knuffels worden verkocht. De soldaten die van het front terugkeren, brengen trauma’s, stress en wapens mee naar huis, wat een invloed heeft op het familieleven en op de kinderen.
Zolang het conflict blijft voortduren, staat het leven van veel Oekraïense jongeren stil. Ik herinner me wat Dasha mij vertelde in Hranitne: ‘Ik zal mij dit jaar voor de rest van mijn leven blijven herinneren. Het voelt alsof ik er in één jaar wel tien jaar geleefd heb, omdat het zo gespannen was.’ Merkbaar is dat haar ervaringen nooit vergeten zullen worden, maar met de juiste steun kunnen Dasha en andere getroffen Oekraïense jongeren wel weer opbloeien.

Door Toby Fricker
Toby Fricker is specialist noodcommunicatie bij UNICEF en werkte een tijdlang in Oekraïne.