AP Foto/David Azia
Berichten over rebellen die kerken bedreigen met vuurpelotons en predikanten gijzelen zijn slechts enkele van de verhalen die sinds najaar 2014 de ronde doen in de door rebellen gecontroleerde regio’s van Oost-Oekraïne.
De bedreiging van de Evangelische Kerken in Oekraïne is een vrij onbekend aspect van de politieke strijd die zich afspeelt tussen de pro-Russische separatisten en de Oekraïense overheid in Kiev. Een delicaat staakt-het-vuren werd bereikt op 5 september 2014, maar kort daarop hebben de rebellen de aanvallen op de luchthaven van Donetsk, een strategische plaats in het conflict, hervat.
Op zaterdag werd de dominee van de zevendedagsadventisten, Sergei Litovchenko, tijdens de kerkdienst in Horlivka in de regio Donetsk ontvoerd door pro-Russische gewapende milities. Dit is slechts een van vele verhalen over overtredingen op de godsdienstvrijheid in de door de rebellen gecontroleerde oostelijke gebieden, die nu bekend staan als de Volksrepubliek Donetsk (DPR) en de Volksrepubliek Loegansk (LPR).
Het Instituut voor Religieuze Vrijheid (IRF), dat in Kiev gevestigd is, heeft talrijke incidenten gemeld van godsdienstvervolging die in juni en juli 2014 plaatsvonden. In augustus meldde Human Rights Watch verscheidene gevallen van willekeurige arrestaties en marteling, waar de media weinig aandacht voor hadden.
In juni 2014 rapporteerde het IRF dat gewapende milities, onder het bevel van rebellenleider Igor Girkin, vier mannen gijzelden van de Evangelische Transfiguratiekerk in Slovjansk, Donetsk. De afgevaardigde officier van justitie van de stad, die erin geslaagd was aan de DPR te ontsnappen, zei dat de mannen werden gemarteld en daarna opgesloten. Een Oekraïense overheidsadviseur zei dat de mannen in een massagraf waren begraven.
Tijdens de zomer van 2014 werden de gebouwen van talrijke kerken in Donetsk geplunderd en bezet door pro-Russische militanten.
Op 19 juni 2014 bestormden gewapende wachten de kerk van het evangelische Woord van Leven in Torez, Donetsk. ‘Ze bevalen ons het meubilair mee te nemen en te maken dat we weg kwamen, terwijl ze beweerden dat deze Kerken sektes waren en vernietigd zullen worden. De mensen in het gebouw werden bedreigd met het vuurpeloton als zij over het incident zouden spreken,’ vertelde dominee Segiv Kosiak aan het IRF.
In juli 2014 werd de Christelijke Universiteit van Donetsk bezet door milities die (volgens het IRF) zeiden: ‘Wegens de militaire situatie in de stad zal de Christelijke Universiteit van Donetsk aan militaire eenheden van het DNR ter beschikking worden gesteld, met inbegrip van alle bezittingen, materiaal en andere voorraden. Zij die niet gehoorzamen zullen voor de krijgsraad verschijnen.’
Nog een kerkgebouw van het Woord van Leven werd op 13 augustus 2014 in Donetsk door de rebellen in beslag genomen. Dominee Leonid Padun schreef de volgende dag op zijn blog: ‘Er zijn geen woorden om de pijn en het verdriet uit te drukken! Meer dan twintig jaar hebben wij met heel ons hart en ons geld in het kerkgebouw geïnvesteerd, en nu worden wij van de kans beroofd om samen te komen voor het gebed en God te aanbidden.’
In september schreef Padun opnieuw op zijn blog om zijn congregatie aan te moedigen: ‘Ik geloof dat deze tijden van lijden ons in ons geloof zullen sterken en verfijnen, ons karakter zullen veranderen en ons meer als Christus zullen doen worden. […] God heeft zo veel goeds in petto voor de Kerk, voor onze stad en ons land!’
Verscheidene incidenten werden opgetekend van predikanten en parochianen die voor korte tijd werden ontvoerd en vervolgens vastgehouden, alvorens weer vrijgelaten te worden onder dreigementen, alsof het eigenlijke doel het inboezemen van angst was.
Het is niet zeker dat de christenen meer aanvallen te verduren hebben dan anderen die tegen de rebellen gekant zijn. Desondanks zegt Oleksandr Zaiets, hoofd van het IRF: ‘Volgens de leiders van de separatistenbeweging in Oost-Oekraïne […] worden de Evangelische Kerken vermoedelijk door het Westen gefinancierd om te spioneren en werken ze nauw samen met de VS en de EU.
Veel Oekraïense kerkgemeenschappen kwamen samen in Kiev tijdens de protesten van Euromaidan. Die begonnen in november 2013 en hebben dus de Oekraïense overheid gesteund tegenover de separatistische rebellen. Dit zal zonder twijfel het idee versterkt hebben dat de Kerken door het Westen gesteunde instellingen zijn.
‘Zij stellen dat gelovigen die niet tot het Patriarchaat van Moskou behoren onbetrouwbare personen zijn in het licht van het orthodoxe beeld van de Russische Wereld en haar ingebakken doctrine van het Eurazianisme,’ zegt Zaiets. ‘Dit religieuze en geopolitieke idee werd enkele jaren geleden afgekondigd door het hoofd van de Russisch-orthodoxe Kerk in Moskou,’ voegt hij eraan toe.
Niet alleen de christenen komen onder vuur. Begin augustus werd een Joodse man, George Zillerbord, doodgeschoten door rebellen toen hij probeerde hen te beletten het huis van zijn buren te plunderen. De Oekraïense Religieuze Dienst voor Informatie rapporteert dat in augustus een synagoge werd gesloten in Donetsk. De dienst voegde eraan toe dat de Joodse gemeenschap in Donetsk ‘bijna niet meer bestaat’. Volgens de Jeruzalem Post hebben duizenden joden Donetsk verlaten, waardoor er slechts ongeveer duizend overblijven van een gemeenschap die voor het uitbarsten van het conflict ongeveer 10.000 mensen telde.
Ondanks het feit dat steeds meer joden Oekraïne verlaten, stelde de voorzitter van de Vereniging van Joodse Gemeenschappen en Organisaties in Oekraïne, Josef Zisels, in een redevoering: ‘Deze oorlog is niet specifiek tegen de Joden gericht.’ Hij voegde eraan toe dat antisemitische incidenten in Oekraïne niet veel voorkwamen en dat er in feite geen stijging was in vergelijking met vorige jaren.
Het godsdienstige aspect van de strijd in Oost-Oekraïne wordt nu wellicht door politieke kwesties overschaduwd, maar de angst bestaat dat zich een zorgwekkend patroon begint af te tekenen.
De pauselijke gezant voor Oekraïne, aartsbisschop Thomas Gullickson, waarschuwde eind 2014 de Grieks-katholieke gemeenschap in het land. ‘De mogelijkheid van een nieuwe grootschalige onderdrukking van de Oekraïense Grieks-katholieke Kerk, zoals die in 1946 plaatsvond met de medeplichtigheid van onze orthodoxe broeders en de zegen van Moskou, is niet uit te sluiten,’ zo zei hij tijdens een vergadering van Kerk in Nood.
De Oekraïense Grieks-katholieke Kerk werd zwaar vervolgd tijdens het bewind van de Sovjets. De intimidatie van veel christelijke gemeenschappen die sinds de opstand plaatsvindt in de oostelijke regio’s is een verontrustende herinnering aan dat verleden.
Lucinda Borkett-Jones, CHRISTIAN TODAY
Recente reacties